Hoe Ingebouwde AI-Moderatie van Microsoft, Google & OpenAI in strijd is met Nederlandse normen en vrijheden:
In Nederland staan vrijheid van meningsuiting, artistieke expressie en politieke satire hoog in het vaandel. Maar steeds vaker botsen die vrijheden met de verborgen ingebouwde moderatie van grote Amerikaanse AI-leveranciers zoals Microsoft (Microsoft Office 365, Copilot), Google (Gemini) en in mindere mate OpenAI (ChatGPT). Deze Amerikaanse AI bedrijven, ‘AI Big Tech’ gebruiken ingebouwde contentfilters die automatisch bepalen wat jij wel of niet mag schrijven, vragen of tonen: ‘AI Big Tech Says No’ – en dat is in strijd met Nederlandse wet- en regelgeving uitgangspunten.
Wat is er aan de hand?
AI-modellen van deze Amerikaanse techreuzen blokkeren met ‘banned words lists’ en ‘nfsw-prompt filtering’ automatisch teksten, prompts of afbeeldingen die volgens hun eigen normen “gevoelig” of “ongepast” zijn. Denk aan:
- Cartoons van politici (zoals Donald Trump, Vladimir Putin, Geert Wilders of Frans Timmermans)
- Kunst met naakt (zoals De Geboorte van Venus of werk van Erwin Olaf)
- Iedere vorm van naakt fotografie of semi-naakt fotografie.
- Discussies over gender, religie, Palestina, Oekraine of oorlog
- Kritiek op Amerikaanse politiek, technologiebedrijven of religie.
Van Microsoft en van Google krijg je géén duidelijke uitleg waarom iets wordt geweigerd. Bij OpenAI wel. Er is geen inzage, geen bezwaarprocedure en geen mogelijkheid om de filters uit te zetten of aan te passen aan nationale wet- en regelgeving. Het zijn zogenaamde ‘blanket bans’. Automatisch vanuit de VS afgedwongen censuur.
Waarom is dit problematisch in Nederland?
🇳🇱 1. Botsing met de Grondwet
Artikel 7 van de Nederlandse Grondwet beschermt de vrijheid van meningsuiting, ook voor kunstenaars, journalisten en burgers. Deze rechten worden nu automatisch beperkt door buitenlandse software.
🎨 2. Kunst wordt gezien als cultuur, geen pornografie
Waar Microsoft AI elk naakt afbeeldt als ‘seksueel’ of ‘ongepast’, erkent de Nederlandse cultuur naakt in kunst al decennialang als legitieme expressie.
🗳️ 3. Politieke satire is wél toegestaan
Van Peter van Straaten tot Opland: satire is een kernonderdeel van de Nederlandse media. AI-Big Tech tools die dit blokkeren ondermijnen journalistieke vrijheid.
👨⚖️ 4. Nederlandse instellingen kunnen niets aanpassen of uitschakelen
Overheden, journalisten en universiteiten die werken met Copilot of Gemini kunnen de ingebouwde filters in de software van Microsoft & Google niet aanpassen of uitschakelen – en dat terwijl de ‘verboden inhoud’, de zogenaamde ‘banned content’ volledig legaal is in Nederland.
Wat zou Nederland moeten doen?
📢 1. Stel duidelijke eisen aan AI-leveranciers
Publieke instellingen zouden alleen mogen werken met AI-tools die voldoen aan onze wet- en regelgeving – niet aan die van een Amerikaans moederbedrijf. Of dat nu Microsoft of Google is of niet.
🧩 2. Zorg voor transparantie
Software van AI Big Tech moet aangeven waarom iets wordt geblokkeerd, welke norm wordt toegepast en hoe die moderatie kan worden uitgezet of aangepast aan national wet- en regelgeving. Gebruikers hebben recht op uitleg. En gebruikers hebben het recht de filters aan te passen of uit te zetten.
🛠️ 3. Stimuleer en gebruik Nederlandse of Europese alternatieven
Investeer in transparante, aanpasbare en democratisch gecontroleerde AI-tools voor overheid, onderwijs en cultuur en gebruik de vele alternatieven die er online en offline al lang zijn.
Conclusie
Nederland moet geen bijrijder zijn in digitale censuur die door AI Big Tech bedrijven wordt opgelegd. Als we onze vrijheid van expressie, journalistieke onafhankelijkheid en culturele waarden serieus nemen, is het tijd om op te staan tegen de automatische ingebouwde moderatie van Microsoft, Google en in mindere mate OpenAI. Want wat offline en online in Nederland legaal is, mag niet door Amerikaanse AI Big Tech verboden worden. ‘AI Big Tech Zegt nee’ is onacceptable in een democratie als de onze.
📣 Wat kun jij doen?
🤝 Werk je in onderwijs, overheid, media of cultuur?
Ga na of jouw organisatie werkt met AI-tools waarin filters standaard zijn ingebouwd zoals van Microsoft. Vraag om transparantie en toets of deze tools passen bij Nederlandse wet- en regelgeving.
📩 Deel je ervaringen
Ben je ooit beperkt, geblokkeerd of gecensureerd door een AI-tool terwijl je inhoud legaal en maatschappelijk relevant was? Deel je verhaal – anoniem mag ook. Samen bouwen we een beeld op van hoe wijdverspreid het probleem is.
📢 Start het gesprek binnen je organisatie
AI is geen neutrale technologie. Laat digitale tools niet stilletjes bepalen wat wel of niet mag in een open samenleving als de onze.
👉 Wil je op de hoogte blijven van deze ontwikkelingen, praktische tips ontvangen, samenwerken aan alternatieven of leren hoe je die moderatie kunt omzeilen? Neem contact op of volg Tony de Bree op LinkedIn
Samen zorgen we dat AI Big Tech ons helpt – niet het zwijgen oplegt.
